Zorgwekkend gebruik van verslavende middelen onder jongeren en jongvolwassenen in Kennemerland

Kwantitatief onderzoek: risicofactoren en risicoprofielen 

Het eerste onderzoek richtte zich op jongeren tussen de 12 en 17 jaar. Op basis van de Jeugdmonitor 2023 is onderzocht welke jongeren het meest kwetsbaar zijn voor het gebruik van alcohol, cannabis, tabak en vapes. Belangrijke risicofactoren zijn onder andere een slechte mentale gezondheid, meer dan vier uur schermtijd per dag, problematisch gebruik van sociale media en het niet kunnen praten met ouders of verzorgers over problemen. De kwetsbaarheid verschilt per geslacht en opleidingstype (VMBO, HAVO, VWO).  
 
Daarnaast is onderzocht hoe deze risicofactoren samenkomen in risicoprofielen. De impact van deze factoren kan elkaar versterken of verzwakken. Jongeren met een hoog-risico profiel hebben vaak mentale problemen, worden gepest, maken problematisch gebruik van sociale media, ontvangen weinig steun van ouders of verzorgers, en identificeren zich niet altijd als jongen of meisje. Kennis van deze risicoprofielen helpt om jongeren met een hoog risico op middelengebruik tijdig te herkennen en interventies toe te passen. Deze en alle andere resultaten zijn terug te vinden in de factsheet.

Kwalitatief onderzoek: verhalen uit Zandvoort 

Naast het kwantitatieve onderzoek zijn er ook gesprekken gevoerd met de doelgroep. In opdracht van de gemeente Zandvoort zijn elf jongvolwassenen en achttien stakeholders geïnterviewd over het middelengebruik bij jongvolwassenen (16-25 jaar) in Zandvoort. 
 
Net als in het regionale kwantitatieve onderzoek blijkt een slechte mentale gezondheid een grote rol te spelen in het middelengebruik. Jongvolwassenen gaven aan dat zij vaak middelen gebruiken om met stress en negatieve emoties om te gaan. Ook jongvolwassenen die veel tijd op sociale media doorbrengen, gebruiken volgens geïnterviewden vaker middelen. 
 
Uit de interviews kwam ook naar voren dat middelengebruik vaak al op jonge leeftijd begint en dat ouders hierin een belangrijke rol spelen. Ouders in Zandvoort gebruiken regelmatig middelen in het bijzijn van hun minderjarige kinderen, staan middelengebruik toe en faciliteren het zelfs, vaak zonder zich bewust te zijn van de risico’s. Bovendien zorgt de overvloed aan horecagelegenheden in het dorp ervoor dat jongvolwassenen al vroeg in aanraking komen met middelen.  
 
Verder blijkt dat lokale stakeholders graag zouden zien dat er meer wordt ingezet op preventie op de middelbare school in Zandvoort, en dat er meer recreatieve activiteiten voor jongvolwassenen in het dorp komen, zodat jongvolwassenen zich minder vaak vervelen. Bovendien vertellen de geïnterviewde stakeholders dat de samenwerking tussen de ketenpartners in Zandvoort nog niet altijd goed werkt, wat een goede aanpak van het gebruik van middelen moeilijker maakt. 

Actie nodig 

De uitkomsten van deze onderzoeken laten zien dat een integrale aanpak met maatregelen vanaf een jonge leeftijd nodig is. Het is bijvoorbeeld noodzakelijk om gerichte voorlichting te geven aan zowel jongeren als hun ouders om het gebruik van verslavende middelen te verminderen. Welke maatregelen de verschillende geïnterviewde stakeholders uit Zandvoort verder adviseerden is te lezen in het rapport. Daarnaast is een factsheet gemaakt over de factoren die bijdragen aan middelengebruik onder jongvolwassenen. 

Interessante links

• Factsheet Risicofactoren voor middelengebruik jeugd
• Onderzoeksrapport Middelengebruik bij jongvolwassenen in Zandvoort
• Factsheet Middelengebruik bij jongvolwassenen in Zandvoort